Зун бицIи шиниккв идегуна че хIабаба ппара ахъакьуфе ме инсандихъас: къуншира и, маллавелара кеяфи Кьубик. Ме инсан кIина хьибцIур исалас вартт хьуна ая. Засра кIвалди амеф са шак суман э, зун бицIи шиниккв идегуна илдешарихъай дурхIай аяф багулив фая хулагъилди алгъушугуна, алухIуна, ккеттуккуна гьишас акьуне чин. Кьубай учин хулагъил джагвар муджура ккей гьакIанди экьуна аяф ив, е кьуран хурай уйив, е гIунариъ ихьа пальтобур дуьркьанди уйив, зас ягIайдава.
Инсандин Iуьммур са шейъ дава, амма хьес ккан ве хьудегьен ппара дуламиш хьас. Зе фикирарилди, хIа яш хьу инсанар йиркIуран иджеттар суман ве. Кьубайра верш исалас вартт хьуна ушуфе ме дуьйилас, мин хьуна уйи 106 ис. Уч хуфе ме 1883 иса, кIине 1989 иса.
Кьубин ттур але булах аме хубджи манзили кичикIуна рукьан турбабуриас ругъу хьедра адавей, ге турбайиас са-Iу хулариъдира ачафайшуна ая хьед. Кьуби уч ами, кIегунасра учихъас садакьа ами атуне. Гис саваб вей хьасе ме булах ишламиш аркьай амилгванасттегьен.
Ппара инсан верефи агъа Кьубилди хIуч итIен агъай. ХIуб, мал хъаттархьуна амилгугуна чIириъ, фулан чIирин ттура пуна, нандиъ мункин ичина Iуьшуй амилгунаф мал, Кьуби хуруна дуьгIа, учин ханджал аттивуна къайиас хабкIила артайи (икIайи) агъа. Ахттигьар ая кар эв ге, ду, ягIайдава.
Фи кIвалди амичин дадахъас, цIае хабарар унихьас зун гьучархьуне мин шиникквдихъай, гьал яржцIур ис вея, ппара вахттари мегIелимвелди кар акьу Муслим Мусаевичахъай. Ги ахъакьуне учис кIвалди аме курарихъас.
«Дад че кунар диркьванф и. ДегIви хъучучIуф, че дадас фи кумак хьунара акьас кканди уйи хьеттарис. Тегуна зун бицIи шиниккв и. Зас кIвалде, адина че хулаъди са инсан, погонар алдавуйи, петлицабур алди уй, хьеф ичира, Iуьрус ичира кIвал дава, гьетис че дада пул хIисаб акьуна йине 20 агъзур манат фронтис кумак пуна.Те пулулди ккане суман танк гъушанас вейи. Ге кардихъас ликIина ая Дагъусттандин тарихдин китабиъ. Гебур кидавай са чувалиъ икIуна че баба акьу хьейин гвегIвенара, дада дуькьу гIилив кидава пальтобура йине дегIвиъ ая хье солдатарис. Че дад ппара алучIафи заалра зе ччуччул дуьгIебур ягIар аркьай, амма чин фера кегъуйундава. Ме дегIвиъ 1943 иса зе чу кIине.
Че дад кегIбайилдира ушуфттава, кьуран хурас учи учис ягIар акьуф, ппара ягIайра и. Касиб инсанарифас алтухъ пулра гъуландавуйи дуьркьван кураригьас. Маларикес вец хъуверефи ягъди. Че дада учикес акьуфе буллах. Гехъуьн Кьади агъаттилди пул фачийина Баку шагьурдиас мич файдина рукьан турбабур, кичикIуна акьуфе инсанарис уха хьед багу верегъилди. Дахьучин мехIелайинттар гварара хъахъуна вейи мугIуйихъди (вартти хIуриъди вере мугI», — ахъакьуне Муслим Мусаевича.
Агьал ЧIинарин Кьубин хулар ахъуна, арчIуна ая, чIукьар-музар сасрабури ишламиш аркьай амичира. Инсандин ттур хум вейдава, ги акьу курари иджвел гъай амедегьен гагьди, гишттин инсанаригI Кьубайра гIая.
Камиль Мирзоев
