8 март хье хIуькуматиъ адихьунафе хумбарин хIаягъ пуна. ГIедат хьуная ме ягъа джалла хумбарис джурейи иджвелар акьас алучIай, батIар чIалар агъай, фиттилдичира агъламишра аркьай. Самуз яш хьу суман хумбарилди хулариди вей аларуцайра э, ме ягъ мубарак акьас. Авал вахттари мишттин ягъарикес хабара кидавуйи мебурис, гьал миштти адина чиппил аларуцугуна мебур шадве, чаб саймиш акьубан. ЙиркIуракра ве чиппил ади азиятар, гашар, мекIер кIвал хьугун. Сад мишттин хумбарикес э духарин Сафият. Ме ягъ багьана хьуна ушуне зун Сафияччихъди. Сафият ччиччай гьакIанди гIаттивунаф дава зун. Зе фикирдиъ аме зун бицIи иде вахттари ме дишагьли ппара дири аргвафи зас, гьегиштти хьасра и. Ме кар бадала алихьуне зун мис са Iу суалар учин Iуьмурдихъас.

— Сафияччай, сад пеф пас кканде зас вас ме хIаягъ мубарак акьурай пуна.
— Чугъсагъул, ччиччин, Аллагь рази хьурай, джанар сагъ акьурай чвера.
— Сафияччай, ахъакь хьес гьал фишттин хизанаригI хIа хьуф ичин вун, ве дадар-бабар фушар ичин, ве чияр чуппар?
— Фи агъа зун вас, зе руш. Дузди пичин, те вахттар кьацIра кIвал акьас ккане суман вахттар давуйи, четин вахттари. Зе дадасна бабас агъайи ХIабибулагьна БицIируш. Дад зас кьацIра ягIайдава, зун бицIи ами кIефе. Баба чарабур аркьай лекул гъадивуттаре чин, ерхьи шиниккв. Ппара лиху хьир э че баб, галариасна сувариас кам хьуфттава, дояркавел аркьай, учис чара хьас сасрабурин малар ухIай эркьвайи сувариъ. Гьеге бабахъас чинра кам хьуфттава байирариас. Шиниккварикес чин хъуйи Iу рушна якьу кIиркI.
— Фишттин четинвелар алайшуне чвалас те вахттари?
— Миштти сара, четинди авалла джаллайисра уйи, рехIетти са кара вейдавуйи. Лап гьете бицIи ами хъучакайи чин курар акьас, алтухъ джандил гьуркIу кан-лекра кегьей алдавай. Зас кIвалде, зун са бицIи рушди хIуппар рекъуьл акьас агъай гьикафи хьилаба галариди: Къаякентидина Инчхи агъа усариди. Гисариъра илгванфи хIуьпехъенарис хьуракI гунивар, Iелетар аркьай. БицIи ами вардиш и фихьучира аркьай, гъил гьучихьай бабас. Ппара четинди малллар ухIасра те вахттари, ичира дуламиш хьугилди идегуна, духIас чара адавуйи. Инсанарихъра колхоздихъ малар ппара хъуйи, чIирар гьуркIай давуйи малларис IуьтIанас. Лап варха мукьариди вейи, тIушар акьас давередегьен къикъе къакъар хъахъуна гъайи чин. Ге кидавай вейи меркIварис, сагелай куьхьайи цIа, угуна ккиркIва багварихъди рукIуна мерIра хъай аттивайи, хъахъуна адагъайи хупай мерхъв Iелеф суман аттрукIайи гIудул акьуна ккерхъайи ппай маларис.
Хулас кепекисра чара аркьафи чин. Зас кIвалде, зунра зе чу IебдулхIелим верефи даради курарис, хъахъуна адагъарефи, дучар хуппай файшуна идарабурис кьимат акьуна масса ирцIанфи.
— Шувас ушухабчира рехIетар хьуфтту вас, Сафияччай?
— Улагь, нанде вас. Шувас ушухабра са вахтт хьасттегьен гална сувдала агуф дава зас. Хъай бицIи шиникквара са ягъара багулив экьвас вахтт вейдавуйи. Тимихъай атуна гьегебура галариди вес алчархьайи, хаб верегунас неттари гIацIуна авейи шиниккварин кIиллар. Баб багулив фадавагуна фиштти верефе.
— Те вахттари шиникквар ху бабарис фера кумак уйив хIуькуматикес?
— Ерхьи шиниккв хуне пуна ахиран Iуйис, Iу вазала гIачархьуфе цIеIу манат, сара зас фера агуфттава.
Инсандин Iуьмур ве учис багайин ягъ аркьай, хал-мукь ккиланди. Унихьуфе зас че хулар угуфе агъай фиштти хье кар и ге?
ХIуппарна малар ухIай чарабур аркьайи дуламиш хьас. Хулар акьасра ппара азиятар хьуфе час. Хуппай акьуна са гагьра дахьуна цIа керхьуна угуфра э. Те вахтт кIвал хьугуна валлагь кантI адайхIуф дегьен ве зас. Ппара зулумдалди угуфе че хал, са задра кехIей гIаттивас дахьуна, джалла салаъ ая малара хьиликIефе. Джалла акьудегьен джафабур са Iу минутарин арайиъ руькъ хьуна ккиркIуфе. Шиниккварис гъуланди аме цае курткабур уйи кейхьуна, хал угайи, зе шиниккварин гьарай вей уйи че курткабур агъай. БицIи шиникквари сара фикир аркьай адавуйи хал угая пуна, курткабур и Iегвалди аяф (элхъенде).
— Сафияччай, хIуькуматин идарабуриъ курар акьуфев вун?
— Ва аркьаф эв. Хье больницайиъ Джамалуттин хIа духттур иде вахттари кьабул акьуфе зун кардил. Ке цIайи хъучикуне цIае больница аркьа усттабурихъ хъулиханас. Иджи дири кар аркьа пуна. Валлагь дири хьасра и сара, лекарикк фурар ккеяф суман адаркафи зун (элхъенде). Санитаркавел акьубра кидавай больницайис файде кIурарна уголара Iар аркьайи. Дузди пичин, батIарди кар аркьа пуна почетный грамотабура йяфе зас больницайин ттураниас.
— АцIун исари кар аркьай гьер джурейин итта инсанар агуна ахьасе вас Сафияччай. Фи вахтт йиркIурак киме ве?
— Кар акьасра къана гIуьфу истти акьуне. Адава джурейин итталар адавуйи. Те вахттари сагъ акьасра четин и, гьуркIу руб-дарманра адавай.
ЙиркIурак киме зе, са ягъа файдине больницайиди ибур итта шиниккв. Хъуттурфанас гьучучIугуна унихьа зас кьичричI-бичIричI аркьай. Уч верегунас тIутI учIуна хIуьчI акьуна, милехъв ахъунаф ибурин гIанаъ. Ппара Iегвал хьуне зас ге шиниккв, фиштти ккихунегьан пуна ге ибурин Iуьрдукк.
— Идже батIар иш-пешабур кеяфи вак, Сафияччай, хъара батIар гьава джилара ай мегIнибур аркьайра ягIа зас вун. Гьана вас лебур ягIар акьуф?
— Дузди пичин гвегIванар, дамашникар зас ягIар акьуне зе хIа ччиччи Салимата (гунагьар гIефа акьурай учин), ппай мегIнибур тихъас-михъас хъагъуланди зун учи учис ягIар акьуфе зе гIешкъунис.
— Сафияччай, вас са чIукь камди вея якьу къа ис. Фи пас хьасе вафас те вахттарихъасна гьалдин вахттунихъас.
— Э валлагь аргвай-даргвай алттве исара. Ичира те вахттна ме вахтт гьучикIучин, гьалдин замана къизил замана хIисаб аркьа зун фитис хьучира. Булди фи хьучира ая садтталара Iеле гуни, аликIа кан. Сара фи э кканеф дуьйил яшамиш хьас.
Хъара ппара иджвелар хьурай чвас, джигьиларис, че вахттари час эмкIерикесра кегьей дагуттар.
— Чвасра сагъвелар хьурай, Cафияччай, са чукь ичира ме дуьйин рехIетар агвас. Кам дакьурай чун чахъас. Чугъсагъул вас зас джувабар йибан.

Батитай Габибулаева