Джалла хизанарин арайиъ валадар батIарвелра, нуьхIуьбатра э. Ппара загьматин кар э дадар бабарис чиппин юлайиъ ай шиниккв хIа акьуб. Шиникквар бицIи ами вардиш акьуна кканде, хIа хьугъилди дуз рекъуьъ архьас.
Амма са бабан шиникквар ичира гьерф гьер джуре ве, гьегиштти джуре ве гебурин тIулар тIабиIетара. Сасадар ве бицIи ами майданттар, джумарт идеттар, сур ве гашинттар, Iемал кеятар. Шиникквди бицIи ами Iемалар аркьагуна хIаттарис ул гьархьа, гьалдимари миштти хьухаб хIавей, хIавей фиштти хьасегьан пуна. БицIитти Iемал аркьа вахтт, хIаттикес кумак ккане вахтт суман хIисаб аркьа. Iемал акьубанра гьер джуребур ая. Сасадари зарар кидавай аркьа, сури чиппис хайир бадалди аркьа.
Шиниккварин яшанихъ хъуттурфуна Iемал аркьа джуребур ая.
Са 2-4 ис хьу суман шиникквдин Iемал ке зарар кидаваф э, гегуна гебурис мехIелди хъитIанас ягIарвей аме вахтт э. Ге вахттуни гебури пеб мункине кьацра хьас ккидава курарихъас. «Зас агуне алттвере гитан» пас ве. Гишттингуна йиркIв алийиная хIаттари хъугъу кIалиб акьуна кканде ги пе ахттилатис. Гин хъитIубарис мушат дакьас.
Са 4-5 исан шиниккваривас иджи джуревел акьас вейдава дуздинф ичин хъара Iемалинф ичин ахттилат аркьаф. Чиппис акьу Iемалра кехIей гебурис дуздинф суман аргва. Хабди чиппира хъагъуянас алучIа. Ке ппара гиштти вереф шиникквди акьу кардил рази даверегуна э. Дакьуна айчира акьуне пуна агъа гебури бабас гиран дахьурай пуна. Ге вахттуни алухIуна пуна кумак хьасттава. Шиниккв гъавурдиъ ихьуна кканде дакьу кар акьуне пуна пун ккандава. Дузди пехаб алухIанасра дава.
Са 7-8 ис хьу вахттуни шиниккварис чиппис чаб хIа хьуф суман ве, мактабариъди ушуна инсанаригI гIачархьугун. Гебурин хиял ве чиппис джалла курар ахттигьар ая пуна. Мактабиъ цIаку кар хъара чIирхIе кьимат хьухаб джин акьас алучIа. Фикир аркьайдава ге джин акьу кар са вахттунилас хаб арайил хьасе пуна. Гин кIилиъ рукьас акьуна кканде Iемалин кар вархал верефттава пуна.
Са 9-10 исан шиникквари ме вахттуниъ ай ке ппара аркьа Iемал э хIа гафарар акьуб, чиппин къадттиъ ая суман шиниккварис. Ге вахттуни гебурис ягIайра аве Iемалинра дузвелдин джуревел, ичира гебурис кканве чиппил йиркIв алиянттар аяхаб ахъакьас чахъ ме хъая, чахъ те хъая пас, хIа гаф акьуна. Мишттингуна фера пас вейдава, хъитIурай учис кканедегьен сасрайис зарар кидавахаб.
Са 11-12 исан шиниккварихъай вей-вей четин ве. Яшар вартт хьудегьен мебурис чиппис чаб хIайи аргва. Дадар бабари дузди пе гаф цакуна фарцанде. Шиниккв хIа вередегьен аркьа Iемалара чипихъ хъугъагъилди аркьа.
Гьеме кардихъас дадар бабар ппара хабарар гъуланди ягIар акьас алучIа фи акьун кканчин шиникквди Iемалар дакьас. Сасадари агъа йирхIуна кканде пуна. Амма йирхIуне пуна кар дуз вейдава. Джурейи шиникквдин дадар бабариъ хъел учIуб дала вейдава. Ге кардихъас гебур чаб димари гъавурдира аве чиппин диван аркьаф. Гебурис Iутти гучIай аве чиппи акьу кардихъасра хабди акьу Iемалихъасра.
Хьудегьен алучIуна кканде ягIар акьас фи багьана ичин гин Iемал акьубас. БатIарди экьуна алдурхIанди гъавурдиъ ихьуна кканде валад акьу Iемалин иджвелна Iайвел фи ичин ягIар аркьагъилди.
Ме кар бадалди ая бицIи шиниккварис ахъакьас ликIина хIикатара.
Ушуная хьибу шиниккв дараъди. Дараъ гъафил хьуна ппара вахттуни илгуная мебур. Аргвай-даргвай алттушуная ягъ. КIвал хьуная мебурис хулаъди ушуна ккандеяф. УчIуная мебур рекъуьъ, амма гучIайра ахьуная мебурис дадар-бабар алухIанас. Гъузуная мебур хиялин хьуна, фи акьасе хьин агъай: Iемалар акьасев хъара аягъилди пасев?
— Зун пасе, — пуная садпетти, — захъ дараъ хIуч ахъихьуне пуна. Гиштти пехаб дадас гучI хьасе зун IуьтIанас хьуне пуна, фера пасттава.
— Зун пасе, — пуная Iудпетти, — зас хIадад гьучархьуне пуна. Шад хьуна алухIанасттава захъай зе баб.
— Зун хьугъилди пасе, — пуная хьибудпетти. — Аягъилди пеб — ке идже кар э, фера хъитIубра герекдава.
Рукьуная мебур хIуригIди, гьерф ушуная чиппин хулариъди.
Садпе шиникквдис гьучархьуная дад, ахъакьуная ми учин Iемал. Гьеге вахттуни гьатвей ахьуная дарарин къаравул. Гис унихьуная ме кIиркIа ахъаркьай учихъ дараъ хIуч ахъихьуне пуна.
– Ме дарагI хIучар гIадава, — пуная ми. Хъел адиная дадас садпеф кьана акьубан, Iемал акьубан Iудтти гиран хьуная.
Iудпе шиникквдира ахъакьуная бабас уч хIададалди ушуна уйи пуна. Гьеге агъай ай хIадад адиная мебурихъди. ЯгIархьуная бабас учис Iемал акьунаф.
Хьибудпе шиникквди ачавей ами ахъакьуная фикьас учин кьанахьуф ичин. БицIиди алухIучинра хъелар алайшуная бабан.
Гьеме джурейин хIикатар ахъаркьай кканде шиниккварис, хабди гебури фикир аркьагъилди найиштти иджи ичин.
ГьакIанди пуна гафарар дава мебур, Iемалин чIиб адава пуна.
Батитай Габибулаева
