29 пе ноябрьди хьес ке багу иде инсанарин хIаягъ э. Джан че йиркIв але бабар, хIабабар, чвас ме ягI мубарак хьурай. ЙиркIурас рехIет кей, джандихъ сагъвел хъай ирхе Iуьмур йирай чвас. Чун нандиъ айчинара кегьей, Аллагьди ухIурай!
Бабарин хIаягъ аркьай 1998 исахъас хаб э хье хIуькуматин хIаттин указилди Б.Н.Ельцина ноябрьдин ахиран хIефттайиъ. Баб — гьерттин Iуьмурдиъ ке багьа, ке ппара ккане инсан э. Баб вас гIуьфцIур ис хьучинара кканди амилгван инсан э. Хьес хьиму ис хьучинара кегьей, бабарис хьин бицIи шиникквар суман амилгванде. Хьес кIвалди амилгванасе гин кканди хъуттурфан улар, унархъа джилар, гьинахъайра кегьей гIачархъайдава, фи кканчинара акьас ягIа гъилар, суьхIуьрчин суман. Зас чIалар пас дагIагуна, баб фи пучинара гъавурди архьайи. Гис ягIай вейи зас фи ичин кканди аяф. Баба ягIар акьуне хьес вес, баба ахъакьуне хьес садпе китаб. Хьес хье бабар ппара ккан хьудегьен, гебурин йиркIвар ачухъ ве, Iекве, шатти Iуьмур ве.
Фи ахттилат акьучинара бабарихъас алдархьа шиниккварихъди.
Сагъ иде, идже шиникквар э хье шадвел. ЙиркIв алиянттар – багагь ягъа сакин Iуьмур. Чвас кIвалди амичин, бицIигуна хурафи китабарикес хIикат «Хьибу кIиркIахъас».
Хьибу хумбеф гъузуна ахьуная хьед ая къуйдигь, хьед агъарцIай. Са Iуссе идеми гьучадина экьуная гъвандил. Гьал мис унихьай хьуная, са хумбетти агъай учин кIиркI са дегIиф, са Iайи зурба э пуна. Iудпетти пуная, зе кIиркIаъ са батIар джила ая, булбулди суман аркьай аве мегIнибур. Хуппай хьибудпе хумбетти фера пуна адава. Iуссе идеми хабар гъуйуьная:
— Вун фас ве шиникквдихъас агъайдава?
— Фи агъаф, зе шиникквдик фера пешабур кедавагуна.
АцIас акьуна бадрабура хьетти, вей хьуная хумбар, гебурин къабахъай къуджара. Гъилариъра гIунариъ уц акьуф, гъузуная хумбар эл ккетас. Садпуна гебурин удигьди аттархьа хьибу кIиркI. Садпетти кIилинбутIаяр аркьай вея, Iудпетти мегIнибур аркьай вей хьуная, хьибудпетти гьакIанди гьучадина бабагьди гъушуна Iудар бадрабура ушуная. Садпеттина Iудпе хумбеттари хабар гъуйуная ге Iуссе идемифас.
— Гьал агунев вас фишттин зурбабур ичин че шиникквар?
— Нахьи? — пуне къуджайи, — зас Iари сад э агуф.
АцIуна хъитIуная бабарис мисалабур, мегIнибур хъара хIикатар.
Бабарин йиркIвар сад ичинара, амма агьалдинттаридала, авалдин хумбари ппара загьматилди ухIафи шиникквар. Iабалаъ икIуна шиникквара, хъахъуна верефи найч вейчинара хулаъ садтти ами атас давей. Верефи дараъ, гIараъ, совхозин курар акьас, хIунивар узас, хумбари хъара вахтт идеф дагIай рухас, хуная шиникквра гIикIуна са чаппугI чардахикк, марквун багулив ами атуна, учин аркьая кар ккиркIвас аркьай хьуная.
Хуппай хулаъ верегуна, са къакъ дучра хъахъуна, берхIемин хириъ икьуна шиниккв, кьацIалагI фацуна муртт берхIемин вей хьуная хулаъ. Хулаъра гIуьфу-ерид шиникквар авей хьуная гебурин. Хьеярикес хьучин, Iуьччуна, мертт акьуна, аркьай хьуная ттунар, хуппай кьвадилкьванар, гвегIвенар, кунар. Хьуракк ушухаба, нубатихъ гъузу вахттуни са байдакI ахунин аркьай хьуная. Гъархьуф Iегвал хьуна хумбари сур сурас кумак аркьай хьуная.
Вахтт вей хьуна адава гебурис гIуьфу сеIэтира кегьей гъархьас кураригьас. ДегIвин вахттуни идемарин курара кегьей аркьафи. ДжемеIет хьед гъас, кьвадилкьванар хъара кунар Iуьччанас вей хьуная рухахъди, нецIухъди. Амма найч вейчинара кехIей гвегIвен рухай верефи. Са чIалалди, чиппин гъилари акьуф далара адаваттар и авалан инсанар.
Жавгарат Хамазаева
