Ху чIал гьер миллатис бинайиас адиная тарих, йиная девлет э. ЧIал ухIуб лайикь э гьер махлукьдис. Ху чIала э хьин эесибур аркьаф гIедатарин, тIул-тIебеIетин, культурайин. Ме кардин рекъ асуллу э гьер са хизандилас, миллатилас. Эгена хизандин арайиъ дадна баб гъургъайчин э валадарисра чIал ягIар вереф. ЧIал, гIедат, тIул тIебеIет, культура, хьес багьа э. Гьеме шартIари э ухшар аркьаф гьер са миллат. ЧIал ухIуьбан рекъ асуллу э миллатарин арайиъ танишвелар ухIубаласра. Гьелбетта гьер чIалахъ хъая учин надирвел, чIал гулучин миллатра гуланасе.
Сифтта ху чIалан ягъ адихьуне 1999-пу иса 21-пу февралди ЮНЕСКОйин 30-пу генеральный конференцил.
Гьеме 2025-пу исан 11-пу июльди, хье хIуькуматин Президенти Владимир Путина къул дивуне РФдин чIалар тастикь акьубан кIеджарилас. Ме кIедж адихьуная хIуькумати чIалар ухIубан хъара Республикайиъ гьер джурайин чIалар алтухъ акьубан рекъуьъ Iуьрус чIалра хъай. Ме ягъ Къаршиламиш аркьай хьасе гьер иса 8-пе сентябрьди. Хьес джаллабурис ягIа ме ягъа хуне кIилди дуньяйис машгьурв иде назумчи Расул Гамзатов.
Расул Гамзатова чIал ухIубан рекъуьъ ппара загьмат дивуне. Ме ликIиная адабият хIапай ху чIалалди э, гьелбетта мусс хьучира майил аркьаф э милатарин гIедатар ухIубас.
Ахиран вахттари чIал ухIубан суалар гъадивуная Российин президенти лап хIа мегIракабурилди.
Ме кардис майил аркьая хIагьулари гIелимари мегIелимари.
Хье хIуькуматиъ Дагъусттан ке пара миллатар ая мукь э. Надирвел мисаъ ая махлукьдин гьерттин ху чIал, чиппин гъедатар э. Дагъусттандиъ ме кар ухIас ая гIилмин идарабур. Республикайиъ адихьая 13 чIалалди гьер миллатин газетар. Гьелбетта ме газетарин санаригI гIая Агъул райондин газет «Агъуларин Хабарара». Газетик кея макьалабур хIапай лиркIенде хье агъул чIалалди. Махьтабариъ мегIелимарин кьитвел дахьас мугьлат ирцIанди ая гIилми ягIар акьас ДГУйина ДГПУйи.
Гьеме гIилмин идарабуриъ кар аркьая хье агъуларин гIелимарира. Мебур э Мазанаев Шабан Абдулкадырович, Исрафилов Нариман Рамазанович, Гасанова Салминат Нурадиновна, Базиева Заира Магомеджалиловна, хъара джуреттара. Мебури чиппин багухъас ппара майил йина, загьмат дива чIал ухIубан рекъуьъ. Гьалдин хабра кьуват йирай мебурис чиппин кар давам акьас.

Наибет Гасукаева