Гьер иса хье вилаятиъ 3 сентябрьдиъ мегIрака аркьа терроризмдин ягъ пуна. Ме иса цIеерхьидпегелай э ме ягъ аркьай.
Дуьйин варттал ая хIа гунагьарикес хIисаб аркьа сасрайил гъил алчакьуб. Iуьрус чIалалди ме кардис агъа – терроризм. Терроризм ая гьер джурайинф: хIуькуматил, инсанарил, хуларил, хIурарил хIевалат хьеб. ЯгIайин ягъас ке хIа четинвел э гьер хIуькуматин терроризм. Ппара инсандис зарар йиная ме карди. Гьер вилаятин хIаттари полицейскибуринра хъара сасра идарабурин кумакилди ппара кар аркьая инсанарис зарар дахьас. Амма фидегьен алгъузучира, терроризм адихьас вей адава.
Ппара гIачагъа агьал джигьилар хьер дава кураригIдира. Ппара хIа зарар ве интернетарилас, телефонарилас. Джигьилари чиппин гIевамвелди, нашивелди путтарихъ хъучавейдава. Иджвел, Iайвел дагIай ппараттарин Iуьмурар пуч хьуне. Хулан хизанарин чIалар далара сасра инсанарин гафарар ширин ве. Чиппин хиялиас мебури иджвелин багухъ аяф хIисаб аркьа чаб. Дуз рекъуьас аттадархьас, шиниккварихъай ягъди гъургъуна кканде хулан хизанар. Мебурис агъай кканде интернетариъ дагIа инсанарихъай магъургъа пуна, дагъа сайтариъди ачамева пуна. Иджвел-Iайвелихъас агъай кканде.
Фидегьен джигьиларин Iуьмурар пуч хьуне Сириъ. Мебурин хиялиас чаб бусулман халкьдис кумакис вереф суман вейи, хабди гъавурдиъ архьайиф найч ичин чаб гIачархьуф. Асар йирхIуна хаб ватандилди адиттара хьуне, адис дахьуна илгуттара хьуне, кьацIра фиштти хьуттар ичира дагIай гулуттара ппара хьуне. Чиппин нашивелди мишттин курар акьугуна джигьилари, гIанар, йиркIвар угаф бабар дадарин э. ДехIела ппара фикир йина кканде мебурис, гъалат курариккес ухIас.
Фидегьен сасрайи эхIттият акьучира, инснадин учин мугъатвелра ай кканде. Iайвел акьас ккане инсанди джиркIенде рекъер. ДехIела э хьес агъаф рекъерил, автобусариъ, раккаригь, дуьканариъ ату эеси хъудава чанта, чIилIан агугуна, кидирхIуна пуна кканде милицабурис. Тебури адина багулив фая инсанара гьадикуна ахтармиш аркьа гин ганаI фи айчин. Аве хIекьданди инсандис кIвалас алттархьуна илгуна вахттара, амма хъара аве гIанаъ чурхъа задар икIуна инсанарис зарар йис атуттара. Мишттин бицIи зарар кедавай ая хъара хIа Iайвелин курар.
Алтухъ вахттар алттушуна адава Агъул райондил Iуьшан багамис хIевалат хьугуна чIирхIе ният фай адиная террористар. Мебурис кканди уйиф банкуниъ ая пул. Фиттикесра хабар дава инсанар залумдикк киччархьуне. Iу инсан кIине те вахттуни, аметтарин ягIара йиркIурак кеме ме кар. Са вахтт хьуне инсанар амурдиъ ачадархьай. Мишттин курарихъас гъургъучин ппара ая. Иттаттар ая больницабур фарцанди, метробуриъ аркьайи чурхъас акьубар. Инсанар хъадиркIенди, хабди аттивуна видео гьикайи эесибурис фулан вахттунис пу кьимат дарукьучин кIесе агъай.
Хъара зулум кар хьуни 1 сентябрьдиъ 2004 иса Бесландиъ. Багами шадтти мактабиъди ушу шиникквар, бабар, мегIелимар кичархьуне зулумикк. Iу ягъна сур хьуне террористари ачикуна спортзалдиъ завал акьуна 1100 инсан. Куче дуьяйиъ, ухас хьедра адавай бугъмиш акьуне инсанар. Хьибудпе ягъас мебур ая спортзалдиъ хьуне чурхъубар. Хабди керхьуна цIа, хъучучIуная арчIвас мебур ая джигагь. Мебур хьуф, хIа пай террористарис хьуне гучI, башламиш акьуне мебур гьишас. Сара ЦСН ФСБ ачахъуне мич. Мебурин кумак хьуф сасра инсанарира башламиш акьуне чиппин иде яракьиас йирхIас террористарис. КIилди хIисабарилди те вахттуни кIине къана ери террорист, сад фацуне джан кеми. ЯгIа ме ачикуная учин Iуьмур ккиркIвасттегьен дусттагъиъ. Фацу инсанарикес хIа пай сагъ саламатилди фатуни. Амма кIиттара ппара хьуни. БицIиттара, хIаттара, кумак акьас ачадиттара кей кIине 333 инсан, 783 инсандис киркьуне ягъниш. Пулун зарар хьуне 34 млн.рублей. Хабди Шамиль Басаева училди гъушуне ме кардихъас джуваб. Гьалра аме ме кардихъас ахттилатар, аркьай аме расследованибур. Гьерттин фикирарилди те вахттуни ацIуна террористар гьишиф хIисаб аркьа. Мишттин хIа терактарикес ахиранф хIисаб аркьа Бесландиъ хьу кар. Те вахттунилас хIуькуматин хIаттари ппара духIубабур акьуне инсанрин ислехIвелдихъас.
Мишттин алчархьу курар ппара ая. ЯгIара хьес агъа хьер са кардихъди фикир хъай тIуш пуна.
Луиза Гусукаева
