Инсанарил кканди алчархьа курар дава итталар. Сайира зас магьме иттал хьурай агъайдава, гьерттис учис ликIина пай агъархьа. Ке Iайи итталлари чаб аяф хабар ирцIанде Iурд хъучадигуна. Фи багьана хьунара е грипп ве, ера кьуркьар тIаргIа, мухурар хъархьа. Ая инсанар рехIетти алайшун эркьваттар, ая хуппай агъархъай дарманарихъ дарманар кумак давереттар. Сасадари алучIа ппараIди ибур даес дарманарис, джерехIвел ппара ишламиш акьас. Ахиран вахттари иттагунара, диттагунара ке ппара инсанари ишламиш акьас алучIа лимон.
Лимонин ватан хIисаб аркьа Юго-Восточный Ази. Лимон девлетлу э гьер джурейин витаминарилди, идехIела э ме ппара джаллайин сивил алеф, лап гьете авал заманайин вахттарихъас хаб. ЯгIайин ягъа микес ппара хайир кеттивая агIартай гьер джурейин косметикабуригIна парфюмерин задаригI, хъара ишламиш аркьа гьер джурейин итталарисра. Лимонин къаркарикесна цIабарикес аркьа эфирный ччам, гин ниикес кумак ве джандинра, кIилинра бизарвел алатас. Гьер ягъа лимонин сок агIартай хьед ухучин, иммунитетра цIуппе ве. Микес кумак ая микробар кIес акьубасра. Са лимонин сокугI гIая 33% са ягъан къайда витамин С. Ме витамин гIахьубан микес ппара кумак кея сад далара грипп хьугуна. Хъара инсандин гIанар-джанарисра хайир кея ме лимоникес. Микес кумак ая лекI иджи кар акьубан, чIирхIе агъу кея задар ми кегъас аркьа. Багамикестти Iаре фунил са исттикан мертте хьетигI агIатуна лимонин сок ухучин, гIанра иджи мертт аркьа.
Хъара мигI гIая витамин В, ми кумак аркьа ахун даверегуна, фиттикес хьунара гъам кеягуна. Ппара кумак кея лимонин кислотайикес себуъна, мавунчаркквариъ ая гъванар кефайшубасра. Лимоникес кумак ая шарар кеяттарисра, ми кIес аркьа микробар дифтерийин, малярийин, холерайин. Лимонин къарк сивиъ адаркай чIуркьугуна воспаленибура аларта.
Микробарин итталарикес лимонин муфеIэт ппара хьасе ме гIихьун ухучин уриар, табалус, шалфей гIа чайигIай. Амма куче чайигI гIихьас ахттигьар адава, кIилди кеядегьен витаминарин гьава кIес аркьахIела.
Хъара идже кумак вереф хIисаб аркьа лимон гIихьуна чай ухучин давлени вартт аяттарис. Лимонин сок алгьарта атIу усарилра, кьатIар-кьатIар хьуна чурхъу усарилра. Лимоникес акьуна эфирный ччамукес маскабур аркьа алавея кIилил але чIарарисра, цIерегъвар алгъархъа суратарисра, суратин рангра духIуба аркьа.
Хъара кукди ая инсанари ппара ишламиш аркьа лимон джандин килавар алайхьас кканегунара. ХIел-хIел аркьай ме IуьтIугуна гашра кIес аркьа.
Микес кея хайирдихъас гъургъучин, сеIетарилди ахъакьас хьасе.
Ичира ме IуьтIубасра къайда ягIай кканде. Фитинхьучира иджвел суман Iайвелра кея джандис.
Батитай Габибулаева
