Дуьйил але инсанари гъай ая Iу джурейин календарь: сад завариъ ая вазалалди, сасра — рагъулди. Завариъ ая вазалан календарь дахи хьуфра, дуздинфра хIисаб аркьа. Вазалалди гъай ая календарь гьер иса йицIу-цIеса ягъанди хъаттархьа рагъулди гъаяттилас. Найилди файшучинра, Iудариъра цIеIу ваз э аяф.
Агъул чIалаъ Iу мегIна ая «ваз» агъа чIалан: сад ягъарилди гъаре ваз, сасра — завариъ ая ваз. ЭхIтибар э Агъул чIалаъди ме гаф аттархьуна аяф хьин мусульманар хьуна завариъ ая вазалалди гъай уйихIела ягъарин вазра.
Ваз гIая ттурар алиянде шиберил, батIарттарис ацIу вазалас ухшар э вун агъа.
Ваз арцIаф сагъилди э, уьцIаф — сасрагъилди. ХIуьрджал гъилин хIа тIубна гин багулив фая тIуб дахъуна хъуттурфучин, гис ухшарди аяхаба ваз, арцIай аяф э. Нагагь чиппил гъилин тIубар дахъуна хъуттурфуна, гебурис ухшар ичин — бицIи вей аяф э. Джил кидавай, инсан дин лек иши мукь ваз дала дава. Хъара тамашин шейъэрикес: джилил але инсандис ягъди вазалан са багв э Iари аргваф, амма рагъ джалла вазалас киркьва уч аларуцадегьен.
Ваз фацуне, рагъ фацуне агъай унихьай, аргвай аве хьес. Ваз фарцанде, вазаланра рагъун арайигIди хьин але джил гIачадегуна. Рагъ фарцанде, рагъугIдира джилигIди ваз гIачадегуна. Рагъу джилил Iекв алихьай ая кьайдайигIди ваз гIачадина гис киркьугуна рагъун нурар, ге къайдайи джилил мучIе ве.
Рагъун кьабахъай хье джилис ке ппара Iекв ицIанф вазала э. Iуьшан вахттуниъ дифар гIадавахаба, е къирибури алчадивуна адавахаба, вазалан Iекву пара кумак ве хIуппарихъ, маларихъ вере чIирариъ Iуьшар аркьаттарис.
ХIуьлар алчадибар, хаб йирхIубар ве вазалан ацIубалас. Джандин сагъвелдисра ппара аркьа курар ая вазалан гьавайихъ хъуттурфуна.
Ягъар гъас ве вазалахъ хъуландира, ваз даргвай аяхаба, гьер вазалаъ хьибцIур ягъ аркьайра. Джуре ваз хъучучIуф хIисаб аркьа мучIинан къулгунин вахттунин хаб агухаба цIае ваз. Мусульманарин цIае ягъ хъучучIаф мучIинан вахттунилас э. Миштти идегуна хьес джаллабурис ягIа кеIайи са усал дахьуна гъургъубар, джемеIет далгъуб вереф ваз фиштти гъайчин, Iайи Рамадандин ваз хъучучIа ягъара ккиркIва ягъара. Кьурбандин хIаягъас са усалди адина аве джалла джемеIет ая вазалан йицIудпе ягъас идехIела хIаягъ вереф.
Камиль Мирзоев
