ЦIакIинар аркьаттарис
ЦIакIин мубарак хьурай,
Дакьуна аметтарис
СеIет иджеф акьурай.
Авалан четин заманайи инсанарис ппара кканвейи шадвелар. Те вахттари агьал суман йиркIв алттгъас инсанарис ппарагIди фера адавуйи. ДехIела тегуна сайин хулаъ цIакIин аягуна джаллабур завал вейи кумакис, шадвелдис. ХIаф-бицIиф дагъай, байирарин курар ккиркIухаб, джаллабур завал верефи мехIелайин гимил, чиппис тамашабур акьас. Гьемишттин усариъ джигьилари гIаттивафи чиппис сусар. Кьабул хье рушан хулади кIиркIан багухъас чIал гъуянас гьикафи хIа инсан.
Рушан разивел хьехаба, са ягъ гIаттивафи хъаттиянас. Сусан хулади хъаттиянас гьикафи Iаре идемар: дад, адад, хIа чу, язна. Кьабахъ ягъа, хъаттийихаб, сусан хулади верефи кIиркIан баб сус мубарак акьас. Ми гъарефи акьуна хьуран рекьуьнарин хIа кьутIурар Iэсидабур алеттар. Са хубджи ягъарилас, кIиркIан хулади хъаттгъарефи къавумар хуьлмат акьуна. Мебур къатфайдихаба, рушан хулади хъатгъарефи язнабур. Язнайи учихъай гъарефи учин дад, чу, багунттар, дусттар. IуьтIуна ккиркIухаба, мебри тIабакIиъ икIафи пулар. Мич завалхье пул ирцIанфи сусас. Хьемисал гIаттивафи Iудар багварис цIакIинис хIуьчIан ягъ. Авала цIакIинар аркьайи ацIун ягъари.
АрбяI (среда). Ме ягъа башламиш аркьайи цIакIинар. Наврузбеген хулаъ ме ягъа завал вейи джалла багунттар, къуншибур, мехIелайинттар, хIурин джигьилар, дусттар. Джаллабури ме ягъа ругIайи гъилин рагIарилди нирхIар. Iу-Iудтти, руш-кIиркI акьуна. Са сайилди ирцIанди чархалаяр, аркьайи мегIнибур. МегIни дагIатти е лекъун аркьайи, е хIикат ахъаркьайи.
Химис ягъа (четверг). Наврузбеген хулаас сусан хулади вейи ишанар фаяттар. Ишанар фай гьикафи ке багунттар: чуппар, чияр, хулаь ая сусар. Сусас гъуланфи кунар-лекар. Хулаас гьикуттар кедавай, ишанаригI гIавейи багунттари файдиттара. Мич гъайи гьертти учин гъилихъ хъаяф: кьумашар, ягълукъар. Ишанар фай ади идемарин хулади сусан хулаас гьикайи хумбар бурунзин ашар фай кишмишара алахъуна, кукура алихьуна. Файди аш ухас унархъафи багунттарисна кьуншибурис. Мебури гъарефи ягълукьар, дасмалар. Файдиттар джалла икIафи аш уйи гураъ. Мич икIудегьентар верефи аш фай ади хьирас.
ДжумIе ягъ (пятница). Ме ягъа, завалхьуна багунттара, аккикIуна хьурара аркьафи суьлен, экIен гунивар. Аркьафи кутIурар, кьвакIибур цIакIинарис гьуркIагъилди.
Киш ягъ (суббота). Ме ягъа багамингуна хулагъилас ахъихьафи суннабур. ЯгIар аркьафи ме хулаъ цIакIин аяф. Джалла багунттар завал верефи кумакар акьас, агьийанас, хьаттивас, къабар Iуьччанас. Гуни IуьтIанас инсанар верефи сеIет йицIуйилас Iуйилди. сеIет Iуйи гимилди аттивайи наврузбег. ХъучучIайи цIакIин. Лехъунар, мегънибур, шадвелар авейи мучIинасттегьен. Хуппай мучIе хьехаба наврузбег кьавалара хъай гIарефи са багунттин хулади тисаъ хаб аркьайи цIакIин. Iуьшуй башламиш аркьайи рушан хулаъ къатир кьавалар гIадавай, муулин макьамихъди лехъунар аркьай. Ме къатирихъди шаб пас, хIуригI гIачикайи бицIи шибер. Мебри ун алгIихьайи: «Аккекьвас шаб агъая джемеIетар». Мебрил алчичафи тамашабур аркьай хьед. Сусан хулади къатирихъди ади инсанари кьасустти чIир аркьафи хулаъ ая шейъэр, хъадиркIенфи шишар, ттурар, ччамар ай агьийиная барсабур. Хъатирихъди ади инсанарис агьиланфи некк агIату нирхIин ракь.
ЭльхIяд ягъ (воскресенье). Багамингуна, сусан хулади верефи къваркъвар фай. Къваркъуъ гIикIафи гьертти учин гъилихъаф. Ме файдиттар икIафи хулаасра алчихьуна сусан сундукьиъ. Сус гъас гьикафи наврузбеген багухъас ке багун дишагьли. Дуьхьуь сус аттивафи гимилди сеIет Iуйис. ЦIакIин аркIафи наврузбег гIадавай. МучI фачадаркуф сус ачадивафи наврузбеген хулади. Сусахъай ахъадина сусан бабарис гъарефи хунчабур джалла наврузбеген багунттари. Хунчайиъ икIафи ччам, къайфатар, нис, емишар. Хьеме файдиттар чиппин арайиъ дузди пай аркьайи сусан бабари. Хьибудпе ягIа сус гIарефи хьеттил.
Итни (понедельник): Ме ягъа унахъуна кьаваларисра аркьайи хаб цIакIин са багунттин хулаъ. Мич цIакIинаригI гIая багунттари гIайи хунчабур IуьтIуб-ухуб ай. Кьавалари хунча фай вей агуфна сад аккуькайи макьам. Джаллабури хунчабур файдихаб, ме хулаъ аркьайи мегIнибур, лехъунар, шадвелар Iу-хьибу ягъди сара. Агьал заманайин цIакIинарил кканедегьен Iелефра, ухафра аве, гъилариъра ая. Амма те вахттари суман инсанарин йиркIвар ачукь дава.
Луиза Гусукаева
