Алтушу исан цулана Госдумайин национальный  курар  аркьа комитети дагъустандин депутатра   Гаджимет Сафаралиева  хъай предложит акьуне чиппин  законопроект, бицIи джуре акьас пуна  поправка «О языках народов РФ» агъа законин. Гебирин чIаларилди  гьер шинуькквдифас на гебирин бабарифас  гIативас  верегъилди акьасе чиппис ккане чIал чиппин хе чIал суман.  Хуппай ге законопроект дакантари агъа ге закони кIилди чIалар гуланас акьасе са русский  язык амелгванасе. Хуппай Дагъустандиъ 2006-пе иса  адихьуна авуйи  махьтабариъ  обезательный суман  акьун кканде пуна хе чIал . Нагагь  магьтабариъ хе чIал отменят акьучин  идже хьастава ге ке Iа хIа развал  хIисаб хьасе хье хIуькуматтин.  Хьин ягъар  дакьучин хе  чIал   хьин дагъустанар суман амелгванастава. Фас пичин  хьин хурастава  хье чIала  джалла Российиъ  айя народар чиппин кIилди  второстепены котегоригIди гIачархьасе. Гишти хьехаб  хьин фера выграт вейдава. Хуппай агьал городариъ айя махьтабарин деркторари ге родной язык  второстипеный суман хIисаб аркьа  фи ягIар акьасе мегIелимди шинуькквдис ниделяйи са-Iу сеIэтин арайи учин чIала дагъургъай  вардиш хье шинуьккв джурейи гъургъа. Гис четин ве ге чIалун хIерфар ягIар акьас. Iай чIукь адихьаф  хье дагъустандиъ  гьер чIалан  словарар, хуппай  гебур хурайчира хураф хIаттари э. МехIелдис  идже резултатар адава ге хе чIал  обезательный акьун пун. Хе чIалар гуландеф хIекье  фас пичин гьер иса юцIудар дегьен чIалар гуланде. Хье республикайиъ  32 дегьен чIалар айя  ичира джуре республикабириъ  хъутурфуна  хье вусаъ иджи гъургъай дава.Хуппай авала гьер мукьуйи  авейи хуппай къад пе  векди  народар гIачахъуне, миграцибур хьуна  гулуне хе чIал. Агьал хе чIал амеф  Iари горный  мукьариъ айя хIураъ э. Гиштти идегуна агьал решительный мерабур акьун кканде ге чIалар ккеттадархьас. Ке хIа роль гисаъ играт аркьа  хизанди  баба. Амма исалас иса  межнациональный  бракара ппара вея. ХIаттари акьун кканде  дедсадикар  школабур  дарсар мероприятибур  чиппин чIалалди ягъар аркьагилди. Агьал айя 18-муе бесписьменый чIал   гебирикес  14 — якьу чIалун словарар  адихьуная.