Тукарин багъ (хIикат)

Хьуне агъа хьундава агъа са валаят Тукарин багъ агъаф. Мисаъ дуламиш вей уйи агъа са Iа илан Зар-Пери агъаф. Ге кидавай уйи агъа мисаъ бугьу Тиб-Ханум, ГIяшукь-булбул Билбил, цIабрахъил Наз-ХIуьри, варв Чижбег,гIуб Киб-хан хъара сасра гIубар, цIабрахъилар булбулар, варвар, бугьубур.

Тукарин багъдиъ бицIи кулакис пара ижи ахьуна, са цIабра, е са тукра артай хьунада ми учин мекI кидиркьуф. ЮркI гьава хьуна булбул экьуна учин дустарихъай са кIуранил аркьай юркIуран мегIнибур Рагъухъас, бицIи Кулакарихъас, Чулле Завухъас, Гъазе ЧIирарихъас. Амма садпеф ке Iайи ккане мегIни хьуна гьер журе ниар хъая тукарихъас. Ме мегIнихъди кканвей хьуна лихъунар акьас Тукарис Кулакихъай.

Вай! Вай! Вай! Вун тебирихъ хъуттурфен!-вихь йирхIуна такабур хъая Зар-Пери,- фидегьен кIамаяр эв, гьавадурар эв! ЯгIа зас чун… Учин руж ттуттуна фагъийина тукарифас.

Алай! Алай! Алай!-час иттар аркьа Зар-Пери. Мата час! Ате чин сакинди миннат акьуна тукари.

Ха-ха-ха!-элхъуьна илан,- Гьал ягIар хьунев чун фуш ичин. Чве дуьньяйил вереф пара хьичин 5(гIифуд) ягъ, зун-гьамиша. ГьучикIуна учин рекIве фун.

Булбул-ме жакьв батIар мегIнибур аркьаф магьа хъуттурфен гин оркестрдихъ. ЮркI али гин мегIнибирил. Гиъ гьалишттин жил ая, эгена гьинас ичира ун хьичин гьатебирикес ижеттар ве.

«Вунра иже хьасе»,-келхъуьна Зар-Пери, ружра ттуттуна. Зас ле мегIнибур накьра герек давуйи, ягIара, багагьра. Заал лишттин ибрар алдава лебирил юркI алийинас. Лишттин ибрар зун алдатIуна, фадихьасе! ХIекьдан Зар-Перил алхьуна ада ибрар, гьаге кардихъас хъел вей хьуна гис ун ихьаттарикес. Гис жакьвар кканвей хьуна IуьтIанас, учин къарфун ацIас. Фун ацIухаб гъархьай хьуна ге са къачин тIурукк, Iуьмуьрдил бахилди. Фиштти кумак аркьа пуна хIейиф хьуна тукарис. Чун!-тамаш хьуна иландис. Э, юркI але Зар-Пери! Чин кумак акьасе. Вун час уп. Ккандев мегIни? Миннат акьасе ке иже мегIнибур аркьа булбулас, мегIни акье пуна. БуржурагIу скрипка йирхIа, Чижбега сунна, вун шадти лихъванасе. Чина вахъай афихьасе. Чин гьамидегьен батIарттар э, Зар-Пери,-йирхIай маркьа час, чин фера Iайвел акьуфттава. Зун чве гъавурдиъ архьайдава, чун фиттис герекде,-агъа иланди.

Чин герек варварис, сасра кьваницаярис. Чин фадавай тебирин дуламиш вейдава,-пуна ке зурба Марварбике туку. Сасрабири Марварбике дуз э пуна,чина гихъди э. Час пас ккандеф ги пеф. Сив алакь! Фушар э варвар?-гьарай акьуна Зар-Пери.-кканчин сасра кьваницаяра. Тебур хье багъдиъ заварикес алттвереттар, тебура гьаме чин суман гьержуре рангарин батIарттар. Магьа хъуттурфен. Гьамебур куметтар эв, зас лебур цацра агуфе, удигь исара. Зас ягIа лебур. Тебур куметтар дава. Тебур ижеттар э. Тебур чаалди ве чахъай дурахIалар аркьа, чахъас мегIнибур аркьа Булбула хъай. Булбул фуше?-агъа Зар-Пери. Фиттихъас чун гъургъаф ? Чун зун элдемиш акьас. Ха-ха-ха. Зас рехIет вереф зе фун ацIугуна. ХIейиф, зафас тукар IуьтIанас вейдава, дахьичин зун чвас агвар акьаси.

Зас ягъа чвакес фи аркьайчин. Магьа, хъуттурфен! Зар- Пери йирхIай хьуна учин ружуралди тукарис. Гъавурди архьай хьуна ада фас гидегьен Iа юркI аеф ичин гиъ. Ружурак кихьуна агъу, жалла тукар кIина. Ме кар агуф завал хьуна жалла варвар, бугъбугъайяр, тIутIар, цIабрахъиллар са фикир акьас.

Хьефас гъам алгъихьас хьасттава пуна, варварин паччагьди. Чижбега кьваницаярин паччагьдис Наз-хIурис. Шаб хьин вес са иже мукьуйиди, сакинди экьвас.

Жалла рази хьуна. ГIяшукь Булбулла хъитIуна Зар-Перин Iайвелихъас мегIни, хуппай жаллабири  ахъихьуна. Хуппай маслихIет акьуна, ушуна жуьре мукьарилди. Хьин весе са иже мукьуйилди, — пуна бугьуйи Тибханума. Ме Iа Зар-Перис хьефас фера акьас хьасттава, тин кьуват пара э.

Вун хIэкь э, Тибханум. Мисариъ экьуф далу э.

Фи акьасе хьин, шинуьквар?- пуна Киб-хан сасра гIубарис. Жаллабири фи акьучин, хьин акьасе пуна. Дахьичин учI рекъуьъ.- Чун ушухаб, чин фий аркьаф?-пуна кIурари.- чин пуч хьасе. ГIубари ибур дайина кIурарин гьараярис, гIагъишина вархайи ушуна. Жалла ушухаб кулакисра кканхьуна ада мисаъ экьвас, учра ушуна гIубарин кьабахъай.

Багагь фи хьунчи гьал ахъакьасе. Тукарин Багъ Iар хьуна, Рагъус ккан хьуна, угас учин нурари Зар-Пери. Амма илан вахтуниай айшуна мугуйиди. Фера акьасттава,- пуна Рагъу фиштти ичира вун агъдесе лидас, хуппай агвар акьасе. Алттархьуна 6 ягъ, Зар-Пери айчIвай хьуна адава мугуйиас. КIурар, тIурар, IуькIер хьед адавай рукъуна. Iэшай, гьарай ушуна гебирин. 7 ягъас Зар- Пери гаш хьуна агъдина. Iэлеттихъас руцай хьуна. Гьаге вахтуни варха мукьариас вей хьуна лиIъ Лег-Аскер учин илдешра Лег- Жаханра хъай. Гебур агуф Рагъ шад хьуна. ТягIди, Лег-Аскер,-пуна ги. Фие акьуф рагъ? – хабар гъушуна Лег-Аскера.  Тукун Багъ Iайи ая! Илан Зар- Пери учис мутIехI акьуна жалла, Iэжал гъая.  Фера акьасттава, зун гис агвар акьасе, — пуна Лег-Аскера. Вун дуз э,- пуна Лег-Аскера. Вун-дуз э,- пуна Лег-Жахана, гишттинттар дуьньяил атуна ккандава. Гебур гьамиша  Iайвелихъ хъаттаре. Гьал хабар Зар-Перин. Ме руцуна Iэлеттихъас. Тукарин Багъдиъ фера ахьуна адава. Ме вахтуни Лег-Аскер учин илдешира хъай адина багъдиди. Лег-Аскерас учин рекIве уларис агуна Зар- Пери, цIа хъусай ушуна, йирхIуна иландис, удигьай къвашкъхьуна, хуппай, дагъуна, кIина илан рукъу жилил.

 

Перевод О.Мирзоева

Комментарии закрыты.